Και εδώ έχουν Μνημόνιο...

Ακόμη και οι παράδεισοι δεν γλιτώνουν από τα χρέη τους... Οι Σεϊχέλες βρίσκονται από το 2008 και έπειτα σε καθεστώς επιτήρησης από το ΔΝΤ με την κήρυξη στάσης πληρωμών για ένα ομόλογο ύψους 230 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ και στη συνέχεια για άλλο ένα ύψους 57 εκατ. ευρώ και άλλα δύο δάνεια από τον τραπεζικό τομέα. Μόνη πηγή ρευστότητας ύστερα από τη χρεωκοπία προφανώς και θα ήταν το ΔΝΤ το οποίο και ανέλαβε αμέσως δράση.

Όπως έχω ήδη αναφέρει και σε προηγούμενες αναρτήσεις οι Σειχέλλες είχαν σοσιαλιστικό τρόπο οργάνωσης της παραγωγής και της οικονομίας τους. Αυτό βοήθησε σημαντικά τα φτωχότερα στρώματα να αποκτήσουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης και το ποσοστό συμμετοχής του λαού στην εκπαίδευση, στην υγεία και την εργασία ήταν καθολικό. Βέβαια, στην αρχή αμέσως μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα δημεύτηκαν περιουσίες μεγάλων κτηματιών απογόνων των πρώτων αποικιοκρατών και στην πλειοψηφία τους παρέμειναν ως κρατική γη την οποία καλλιεργούσαν επι αμοιβή αγρότες. Στα ζητήματα κάλυψης των αναγκών σε προϊόντα  καύσιμα κτλπ. οι καλές σχέσεις με Πακιστάν, Ινδία και Σοβιετική Ένωση βοηθούσαν σημαντικά.

Τα πράγματα δυσκόλεψαν μετά την πτώση του τείχους και το σταδιακό άνοιγμα των αγορών. Οι Σειχέλλες με την κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία, το μεγάλο κράτος και την εξάρτηση κυρίως από την αλιεία τόνο δεν μπορούσε να συμβαδίσει με τα νέα δεδομένα. Το βάρος άρχιζε να πέφτει προς τον τουριστικό τομέα ο οποίος και σήμερα αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της χώρα με ποσοστό επί του ΑΕΠ γύρω στο 30%. Η καθυστέρηση στην ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος πάντως είχε και τα θετικά του: Οι Σειχέλλες απέφυγαν την έλευση του μαζικού τουρισμού, οι παραλίες δεν αποκλείστηκαν από θηριώδη ξενοδοχεία και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της όποιας τουριστικής επένδυσης λαμβάνονταν σοβαρά υπόψιν.

Το 2003 η κυβέρνηση υιοθέτησε ένα πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής το οποίο και φιλελευθεροποίησε την οικονομία και μείωσε το χρέος. Παρά ταύτα αυτό δεν ήταν αρκετό και το 2008 στην αρχή της χρηματοπιστωτικής  και επισιτιστικής κρίσης που έπληξε καίρια την Αφρική και την νότια Ασία οι Σειχέλλες βρέθηκαν με αδύναμη οικονομία εκτεθειμένες στο παγκόσμιο οικονομικό σοκ και τελικά χρεοκόπησαν  Το χρέος εκείνη την περίοδο ανέρχονταν στο 98% του ΑΕΠ ήτοι 800 εκατ. δολάρια ΗΠΑ εκ των οποίων περίπου τα 300 ήταν ληξιπρόθεσμα  Το ΔΝΤ ανέλαβε την σταθεροποίηση της οικονομίας και την απελευθέρωση της αγοράς συναλλάγματος. Αμέσως υποτιμήθηκε το εθνικό νόμισμα και ο πληθωρισμός έφτασε να τρέχει σχεδόν με 70%. Περίπου ένα χρόνο μετά την έλευση του ΔΝΤ έπεσε στο 40% και το 2011 έτρεχε με μόλις 2,6%. Το 2009 η μεγέθυνση του ΑΕΠ (η κατ' ευφημισμόν ανάπτυξη) ήταν αρνητική περίπου 1% ενώ το 2010 γύρισε με θετικό πρόσημο στο 6,7%, το 2011 στο 5,1% βάζοντας έτσι τις Σειχέλλες στις χώρες με τη μεγαλύτερη οικονομική μεγέθυνση στον κόσμο. Όλα αυτά οφείλονται στο πρόγραμμα διαρθρωτικών αλλαγών του ΔΝΤ, στη μείωση του κρατικού τομέα, στο ψαλίδισμα των κρατικών δαπανών, στην αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος και στην αξιοποίηση πρωτοβουλιών για την προσέλκυση επενδύσεων.

Σε συζητήσεις με κυβερνητικά στελέχη οι οποίου μου μεταφέρουν τις εμπειρίες τους από την εφαρμογή του μνημονίου ενώ υπάρχει η σχετική πίεση για τη μείωση των δαπανών ωστόσο δεν υπήρξαν απολύσεις. Για παράδειγμα στο υπουργείο περιβάλλοντος βγήκαν σε εθελούσια συνταξιοδότηση περίπου το 40% των υπαλλήλων το οποίο και αποτελείτο κυρίως από ανειδίκευτους εργάτες που συντηρούσαν δρόμους, εγκαταστάσεις κτλπ. Οι υπηρεσίες που παρείχαν ανελήφθησαν από τον ιδιωτικό τομέα. Οι πολίτες ήταν ανήσυχοι στην αρχή αλλά τώρα πια είναι ευχαριστημένοι με τις εξελίξεις. Σε συζήσεις μου μαζί τους είναι πεπεισμένοι ότι κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης η κυβέρνηση δέχτηκε την υποτίμηση του νομίσματος αλλά αρνήθηκε με κάθε τρόπο την όποια περιστολή μισθών και συντάξεων. Προτίμησε δηλαδή να κόψει λίπος από το κράτος και τους δεσμούς της με το σοσιαλιστικό παρελθόν της αλλά να διασώσει την κατανάλωση.

Στο ζήτημα της ανάπτυξης οι Σειχελλιανοί είναι μανούλες στην προσέλκυση κονδυλίων από το εξωτερικό. Τα τρία νησιά που κατοικούνται έχουν μονάδες αφαλάτωσης οι οποίες λειτουργούν συμπληρωματικά στο βασικό δίκτυο υδροδότησης και η κατασκευή τους έχει χρηματοδοτηθεί από διαφορετικές υπηρεσίες αναπτυξιακής βοήθειας. Διαθέτουν ένα σύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας το οποίο όπως με πληροφόρησαν στη συνάντηση με την αντίστοιχη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργεια δουλεύει με το 15% της δυναμικότητάς του. Παράλληλα κατασκευάζεται εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που θα εκμεταλλεύεται το βιοάεριο του ΧΥΤΑ ενώ λειτουργεί και κέντρο διαχωρισμού ανακυκλώσιμων υλικών τα οποία και εξάγονται. Εκμεταλλεύονται επίσης στο έπακρο τα προγράμματα χαμηλής χρηματοδότησης του Global Environmental Facility και του Προγράμματος του ΟΗΕ για την Ανάπτυξη τα οποία και απευθύνονται κυρίως στην ενίσχυση των δυνατοτήτων των τοπικών παράκτιων κοινοτήτων, Η ανεργία είναι σχεδόν ανύπαρκτη, καθημερινά διαβάζω για θέσεις εργασίας στις εφημερίδες τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα!!!

Προφανώς και υπάρχουν επιφυλάξεις για την πορεία του προγράμματος. Μερικοί φοβούνται το υπερβολικό άνοιγμα της οικονομίας σε νερά που δεν γνωρίζουν και ιδιαίτερα αυτή την περίοδο που είναι σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη των Σειχελλών στο Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Αμέσως θα ξεκινήσουν οι παραλληλισμοί με την ελληνική περίπτωση. Οι αναλογίες δεν είναι οι ίδιες. Μιλάμε για ένα κράτος των 90.000 πολιτών στον Ινδικό Ωκεανό με το δικό του νόμισμα. Αναρωτιέμαι όμως αν μπορούμε να αντλήσουμε ορισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά από την επιτυχημένη τους συνταγή. Το ΔΝΤ και εδώ πρότεινε τα ίδια πράγματα με την Ελλάδα. Είχαν το σθένος όμως παρότι μια μιικρή χώρα να μην μειώσουν το βιοτικό επίπεδο αλλά να επιμείνουν στις διαρθρωτικές αλλαγές. Το κατα κεφαλή ΑΕΠ βρίσκεται αυτή τη στιγμή στα 26.500 δολάρια ΗΠΑ και αν καταφέρουν αν διαχειριστούν σωστά και την εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων πετρελαίου το μέλλον φαντάζει ευοίωνο για τους Σειχελλιανούς...

Για την Ελλάδα;

Το Καρναβάλι

Το προηγούμενο Σάββατο διοργανώθηκε στις Σειχέλλες το τρίτο κατά σειράν ετήσιο καρναβάλι. Μια πρωτοβουλία του ντόπιου υπουργού τουρισμού για την ανάδειξη της χώρας αλλά και γιατί όπως και να το κάνουμε ο λαός θέλει άρτο και θεάματα. Πολλές συμμετοχές κυρίως από την υποσαχάρια Αφρική, το Μαυρίκιο και τη Ρεινιόν αλλά και από την Ευρώπη οι οποίες και σχεδόν γιουχαΐστηκαν  Μιλώ για τη συμμετοχή της Γερμανίας που ήταν ντυμένοι κανονικά και τραγουδούσαν Γερμανικές ποπ (!!!) μάλλον επιτυχίες. Οι πιο απαράδεκτοι όλων ήταν οι Βέλγοι από την πόλη της Ναμουρ οι οποίοι ντυμένοι με παραδοσιακές μεσαιωνικές φορεσιές είχαν παραδώσει πνεύμα και σώμα ήδη από την αρχή της παρέλασης. 30 βαθμοί Κελσίου και 90% υγρασία για κάποιον που έχει κατέβει από το παγωμένο αυτή την περίοδο Βέλγιο είναι σκέτο βασανιστήριο. Για να κάνουν τα πράγματα χειρότερα για τους εαυτούς τους, είχαν ανέβει σε ξυλοπόδαρα και της ομάδας τους προηγούνταν πεζή τυμπανιστές οι οποίοι έκρουαν σε ένα λυπητερό τόνο αντίστοιχο με αυτό κηδείας. Παρεμπιπτόντως σήμερα διάβασα στις εφημερίδες ότι η κυβέρνηση υπέγραψε ένα μνημόνιο συνεργασίας με την πόλη της Ναμούρ για θέματα πολιτισμού και τουρισμού βεβαίως βεβαίως.

Προσπερνώ τους δυστυχείς Βέλγους και πάω κατευθείαν στο λόγο για τον οποίο ήθελα να γράψω την ανάρτηση. Όπως έχω αναφέρει και σε άλλες αναρτήσεις οι Σειχέλλες μετά το πραξικόπημα φλέρταραν με τη Σοβιετική Ένωση και είχαν για σχεδόν δύο δεκαετίες σοσιαλιστικό μονοκομματικό καθεστώς. Δεν επρόκειτο βέβαια για καταπιεστικό σύστημα και μάλλον βοήθησε πολύ στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου για τις φτωχότερες ομάδες πολιτών. Στην παρέλαση λοιπόν των καρναβαλιστών συμμετείχαν με άρματα και το εργοστάσιο παραγωγής γαλακτομικών, το εργοστάσιο κονσερβοποιίας τόνου το οποίο είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο, οι διάφορες επαγγελματικές σχολές και κρατηθείτε.... τα σώματα ασφαλείας!!!

Πρώτα από όλα οι ειδικές δυνάμεις του στρατού!!

μετά ακολουθούσαν τα ΜΑΤ!!!!!!!!! Να σημειωθεί ότι φορούσαν πλήρη εξάρτηση, χτυπούσαν τις ασπίδες τους ρυθμικά και έκαναν διάφορους σχηματισμούς προς τέρψιν (;;;) των θεατών

ακολουθούσε η αντιτρομοκρατική......με αστυνομικούς οι οποιοι οδηγούσαν περιπολικό - κλούβα όπου στο πίσω μέρος είχαν δύο λυκόσκυλα και τέλος το άρμα της αστυνομίας...


Μιλώντας μερικές μέρες αργοτέρα με έναν γνωστό ντόπιο καλλιτέχνη μου είπε ότι αυτό συνέβη για πρώτη φορά φέτος. Κατά τη γνώμη του η κυβέρνηση ήθελε να κάνει επίδειξη δύναμης και να υπενθυμίσει στου πολίτες ότι μπορεί αν επέμβει ανα πασα στιγμή. Εγώ πάλι πιστεύω ότι αυτά είναι απομεινάρια ενός απολυταρχικού παρελθόντος που έχει διασωθεί σήμερα στη μορφή ενός εύπεπτου κιτς.. Προς επιβεβαίωση του επιχειρήματός μου οι ντόπιες που έστελναν φιλιά και έβγαιναν φωτογραφίες με τους ΟΥΚαδες  και τα ΜΑΤ....

Οι Γίγαντες (με μυαλό μικρού παιδιού) του Νότου..

στη φωτογραφία καλλιτεχνική απεικόνιση του Γαργαντούα του μυθικού γίγαντα με μυαλό μικρού παιδιού


Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά την έναρξη της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης οι επονομαζομένοι Γίγατες του Νότου δηλαδή Βραζιλία, Ινδία, Κίνα κυριαρχούν στις οικονομικές αναλύσεις ως οι αναδυόμενες υπερδυνάμεις που θα μεταφέρουν το πλεόνασμα ισχύος από τη γηρασμένη Γηραιά Ηπειρο (πλεονασμός ηθελημένος) και τις ΗΠΑ με το αστρονομικό χρέος. Ακόμη και στην Ελλαδίτσα μας ο Αλέξης ψάχνει για εναλλακτικά μοντέλα ανάπτυξης στη Λατινική Αμερική ενώ η κυβέρνηση παρακαλάει τους Βραζιλιάνους να μην αποσύρουν τη ρευστότητά τους στο ΔΝΤ και μείνουμε χωρίς τη δόση μας. Στο ακαδημαϊκό πεδίο των διεθνών σχέσεων μάλιστα έχει αναπτυχθεί ένας νέο κλάδος επιστημόνων και ερευνητών που μελετούν εις βάθος τα ιδιαίτερα πολιτικά, πολιτειακά και πολιτιστικά στοιχεία της Κίνας και προχωρούν στις αντίστοιχες αναλύσεις για τη δυναμική της ισχύος της στα επόμενα χρόνια. Εύχομαι ολόψυχα οι συνάδελφοι σινολόγοι να μην έχουν το αντίστοιχο τέλος με την άλλη συμπαθή ομάδα επιστημόνων που άκμασε τις δεκαετίες 1970 και του 1980, τους σοβιετολόγους και κυριολεκτικά εν μια νυκτί έμεινα χωρίς αντικείμενο. Οχι όλοι βέβαια αφού μερικοί όπως η Κοντολίζα Ραις ανελίχθηκε στην αμερικανική πολιτική ελίτ και κατόρθωσε να γίνει το alter ego toy Προέδρου Μπους.

Τέλος πάντων για να μην επεκταθώ πολύ στα διεθνοσχεσίτικα επιστροφή στα δικά μας. Το ξενοδοχείο που διαμένων έχει κατακλυστεί από γκρουπ Κινέζων τα οποία εναλλάσσονται ανα 3 ημέρες. περίπου. Η απευθείας αεροπορική σύνδεση έχει συντελέσει τα μέγιστα στην αύξηση του αριθμού των Κινέζων τουριστών ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει ούτε ένα γκρουπ από την Ευρώπη. Από την αρχή της οικονομικής κρίσης και έπειτα σταμάτησαν οι απευθείας πτήσεις από την Ευρώπη σε μεγάλο βαθμό και τώρα πια βλέπεις μόνο μεμονωμένους τουρίστες οι οποίοι έχουν προφανώς μεγάλη οικονομική άνεση. Μέχρις εδώ τίποτα επιλήψιμο  Οι Κινέζοι έπιασαν λεφτά, αρχίζει να δημιουργείται μεσαία τάξη και θέλουν και αυτοί να απολαύσουν την ευημερία τους. Μεγαλωμένοι όμως σε ένα αυταρχικό αξιακό πλαίσιο του οποίου οι προτεραιότητες ήταν και συνεχίζουν να είναι τα "άλματα προς τα εμπρός", τα πενταετή σχέδια για την ανάπτυξη, η κατασπατάληση όλων των φυσικών πόρων για να επιτευχθεί οικονομική μεγέθυνση,προφανώς και δεν θα περίμενε κανείς να μιλάμε για ταξιδιώτες με περιβαλλοντική ηθική ή και ακόμη βασικά στοιχεία καλής συμπεριφοράς. Αυτά μου τα έχουν αναδείξει ντόπιοι παράγοντες κυρίως από το χώρο του τουρισμού που έρχονται σε άμεση επαφή μαζί τους.

Για παράδειγμα στο φοινικόδασος του Valee de Mai (βλ. προηγούμενη ανάρτηση) ο υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων που ανέφερε ότι έχουν βρεθεί προ εκπλήξεως πολλές φορές με Κινέζους τουρίστες οι οποίοι αψηφούν τις προειδοποιητικές πινακίδες και καπνίζουν  (!!!), αφαιρούν φυτά, οχλαγωγούν και πετούν αδιακρίτως πλαστικά μπουκάλια και άλλα απορρίμματα  Ο διευθυντής ενός πολυτελούς θερέτρου όπου η διαμονή κοστίζει περί τα 2000-3000 ευρώ το βράδυ, μου εξομολογήθηκε ότι οι άλλοι πελάτες του κάνουν παράπονα επειδή κατά τη διάρκεια του δείπνου οι Κινέζοι φτύνουν αφού πρώτα έχουν προετοιμάσει το φτύσιμο τους για αρκετά λεπτά!!! Και επειδή δεν είναι σωστό να θάβουμε μόνο την Κίνα και η Ινδία δεν πάει πίσω. Οι περισσότεροι εργάτες στο χώρο των κατασκευών είναι Ινδοί.

Πριν από λίγο καιρό ξέσπασε εδώ ένα περιβαλλοντικό σκάνδαλο με άμεσες επιπτώσεις στην υγεία των Σειχελλιανών. Ένας από τους σειχηδες του Καταρ αποφάσισε να χτίσει την έπαυλη σε ενα από τα σημεία με την πιο πανοραμική θέα στο Μαέ. Η κατασκευαστική που ανέλαβε τη δουλειά ήταν όπως αναμενόταν Ινδική και οι εργάτες προφανώς Ινδοί. Η απουσία ενδιαφέροντος για την τήρηση των στοιχειωδών κανόνων υγιεινής από τη μεριά της κατασκευαστικής με την έλλειψη επαρκούς υποδομής για τις ανάγκες των εργατών (τουαλέτες) δεν τους αφησε με άλλη επιλογή από το να αφοδεύουν σε παρακείιμενο ποταμό. Το νερο κρίθηκε ακατάλληλο για πόση μετά απο σύντομο χρονικό διάστημα, δημιουργήθηκε ευτροφισμός στο ποτάμι λόγω των ανθρώπινων περιττωμάτων και κινδύνευσε με εξαφάνιση η βιοποικιλότητα του ποταμού αλλά και της θάλασσας στην περιοχή που αυτός εκβάλλει. Στο νησί Praslin μια άλλη Ινδική κατασκευαστική υπεύθυνη για την κατασκευή του λιμανιού απέρριψε όλα τα απορρίμματα  μπάζα κτλπ στη θάλασσα. Ρωτώντας τους ντόπιους μου είπαν ότι αυτό είναι συνηθισμένη πρακτική η οποία φαίνεται φυσιολογική στους Ινδούς οι οποίοι κάνουν ακριβώς τα ίδια στην πατρίδα τους με στόχο πάντα το εύκολο κέρδος. Και για άλλη μια φορά το κέρδος είναι το κεντρικό στοιχείο για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Στην πρώτη περίπτωση ο Άραβας ήθελα το συντομότερο δυνατό να μπει στη βίλα του, η κυβέρνηση έκανε τα στραβα μάτια, ο Ινδός κατασκευαστής ξεσάλωσε, οι Ινδοί δούλεψαν όπως γνωρίζουν και τελικά την πλήρωσε το κοινωνικό σύνολο. Για την οικονομική διείσδυση των Κινέζων στα Τόνγκα τα έχω γράψει και εδώ http://stavrostonga.blogspot.com/2010/10/blog-post_01.html

Οι Γίγαντες του Νότου έχουν εκφράσει με όλους τρόπους την επιθυμία τους να κυριαρχήσουν τα επόμενα χρόνια. Για να το επιτύχουν αυτό διεκδικούν με πάθος το "δικαίωμα" να αναπτυχθούν όπως έκανε και η Δύση τις προηγούμενες δεκαετίες. Ιδιαίτερα στις διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή το χρησιμοποιούν ως επιχείρημα για να επιτύχουν την εξαίρεσή τους από την ανάληψη ευθυνών για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Βέβαια σήμερα παραγνωρίζουν το γεγονός ότι έχουν φθάσει να εκπέμπουν περισσότερο από ότι είχαν εκπέμψει στο παρελθόν όλες οι δυτικές οικονομίες. Από την άλλη ακολουθούν το ίδιο δρόμο με αυτόν που έχει χαράξει η δυτική πεποίθηση για την ανάπτυξη. Υπερκαταναλωτισμός, μαζικός τουρισμός, αλόγιστη εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος και απουσία ενδιαφερόντων για την ιδιαίτερη αξία των περιβαλλοντικών αγαθών σε προσωπικό επίπεδο. Μόνοι υπαίτιοι είμαστε εμείς και ας το σκεφτόμαστε αυτό όταν ακούμε τον Κινέζο να ετοιμάζεται να φτύσει στο εστιατόριο...

και ο έρωτας πήγε στο...φοινικόδασος!

Του Αγίου Βαλεντίνου προχτές και το θέμα της ανάρτησης δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικό. Καμιά φορά και η φύση παίζει τα ερωτικά της παιχνίδια ή μπορεί έτσι να φαίνεται σε εμάς τους ανθρώπους η φυσιολογική ροή των πραγμάτων....

Πριν από κάποιες μέρες είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ το νησι Praslin στο οποίο και βρίσκεται το μοναδικό στον κόσμο φοινικόδασος του οποίου η ηλικία χάνεται πίσω στο χρόνο. Αυτό που εντυπωσιάζει τον άσχετο με το θέμα ταξιδιώτη αλλά και δίνει αφορμή για εικασίες και μύθους είναι ο τρόπος αναπαραγωγής των φοινίκων ο οποίος μέχρι και σήμερα αποτελεί μυστήριο. Το αρσενικό φοινικόδεντρο έχει καρπό όπως στη φωτογραφία

ενώ ο καρπός του θηλυκού μοιάζει κάπως έτσι:

δεν θέλει και πολύ πονηρό μυαλό για να διακρίνει κανείς το άκρως ερωτικό σχήμα το όποιο όπως ήταν αναμενόμενο έχει δώσει λαβή για τοπικούς θρύλους. Ο πιο διαδεδομένος είναι ότι τα βράδια με πανσέληνο τα φοινικόδεντρα κάνουν έρωτα. Όποιος όμως τολμήσει και τα κοιτάξει θα μεταμορφωθεί σε μαύρο παπαγάλο το οποίο είναι και το εθνικό τους σύμβολο.

Επίσης, η προέλευση της ονομασίας coco de mer έχει πολύ ενδιαφέρον. Πριν κατοικηθούν οι Σειχέλλες οι καρύδες που κατρακυλούσαν μέχρι την παραλία παρασύρονταν από τα θαλάσσια ρεύματα και συνήθως εκβράζονταν στις παραλίες της Ινδίας. Εκεί οι ντόπιοι τις περισυνέλλεγαν και τις δώριζαν στους τοπικούς μαχαραγιάδες. Επειδή ακριβώς τις έβρισκαν στη θάλασσα τις ονόμασαν καρύδες της θάλασσας και υπέθεταν ότι προέρχονται από τεράστια δέντρα τα οποία φύονται στα βάθη του Ωκεανού. Προφανως λόγω του σχήματος θεωρούσαν ότι είχε μαγικές και αφροδισιακές ιδιότητες και οι τοπικοί ηγεμόνες συνήθως τις είχαν δίπλα από το θρόνο τους ως δείγμα εξουσίας και ευμάρειας.

Οι Σειχελλιανοί χρησιμοποιούσαν στο πρόσφατο παρελθόν τα coco de mer για καθημερινές ανάγκες αλλά και για τη διατροφή τους. Σήμερα τα εναπομείναντα φοινικόδεντρα βρίσκονται στο Valee de Mai στο νησί Praslin και το φοινικόδασος έχει ανακηρυχθεί ως μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης μου και συνομιλίας με τον υπεύθυνο για θέματα δημοσιών σχέσεων και ανέφερε τους δύο μεγαλύτερους κινδύνους που αντιμετωπίζει  Ο πρώτος είναι οι δασικές πυρκαγιές που είτε προκαλούνται από την αύξηση της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια της ξηρής περιόδου λόγω της κλιματικής αλλαγής και ο δεύτερος από την παράνομη συγκομιδή των coco de mer από μερικούς ντόπιους. Σχετικά με το θέμα των δασικών πυρκαγιών να σημειωθεί ότι συνήθως είναι ο ανθρώπινος παράγοντας υπαίτιος για τις περισσότερες από αυτές. Ο επικεφαλής της ΜΚΟ (βλ. φωτο) που έχει αναλάβει την αναδάσωση των καμμένων περιοχών μου εξήγησε ότι μπαίνουν για λόγους εκδίκησης συνήθως για περιουσιακές διαφορές.

Από κάποια άλλη πηγή έμαθα ότι εμπρησμούς βάζουν και οι ρασταφάρι όταν η αστυνομία επιχειρεί τη διάλυση των κοινοβίων τους στο δάσος για να εξαφανίσουν τις "καλλιέργειες" τους. Ο δεύτερος και πιο σημαντικός κίνδυνος όπως ανέφερα είναι η παράνομη συγκομιδή των καρύδων από ντόπιους. Στην Κίνα έχει δημιουργηθεί μια νέα αγορά όπου καταναλώνεται ως αφροδισιακό ο καρπός του coco de mer και η τιμή του ανα κιλό ξεπερνάει τα 100 δολάρια Αμερικής. Σε μια χώρα όπου ο κατώτατος μισθός είναι γύρω στα 200 δολάρια όπως οι Σευχέλλες τα περιθώρια κέρδους είναι τεράστια. Η αστυνόμευση του φοινικόδασους είναι σχεδόν αδύνατη ενώ οι παραβάτες καλύπτονται λόγω συγγενικών σχεσεων. Ωστόσο η αυστηροποίηση της νομοθεσίας και η πρόσφατη καταδίκη δύο συλληφθέντων σε 18 μήνες φυλάκιση ίσως να βελτιώσει την κατάσταση.

όλα αυτά τα χρόνια οι ντόπιοι σέβονταν το φοινικόδασος γιατί συμμετείχαν και αυτοί με βιώσιμο τρόπο στη διαχείριση του. Σήμερα η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού στο εν λόγω νησί, η υιοθέτηση της κουλτούρας υπερκατανάλωσης αλλά και ο αποκλεισμός τους από τη διαχείριση μια παραδοσιακά πλουτοπαραγωγικής πηγής είναι λόγοι που έχουν επιβαρύνει την κατάσταση. Για να αναστραφεί το κλίμα ο φορέας διαχείρισης του φοινικόδασους έχει αναλάβει μια σειρά από πρωτοβουλίες για τη συμμετοχή της κοινότητας με οικονομικά οφέλη όπως το να προσλαμβάνουν ντόπιους ως οδηγούς, να αγοράζουν χειροτεχνήματα από ντόπιους καλλιτέχνες και τοπικά προϊόντα για το αναψυκτήριο. Το σημαντικότερο είναι τα προγράμματα επιμόρφωσης ιδιαίτερα προς τα παιδιά της κοινότητας για να ανακαλύψουν την αξία του coco de mer. Τελικά ίσως να υπάρχει ελπίδα και Άγιος Βανλεντίνος να κάνει το θαύμα του.

Πως ο παράδεισος δεν έγινε κόλαση...

Οι Σειχέλλες έχουν το προσωνύμιο ο Παράδεισος, τα ευλογημένα νησιά ή ο κήπος της Εδεμ. Αυτό το οφείλουν κυρίως σε δύο λόγους. Ο πρώτος είναι τα αρχέγονα νησιά από γρανίτη και ο δεύτερος η εξαιρετικής σπανιότητας βιοποικιλότητα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η UNESCO έχει ανακηρύξει ως μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς δύο τοποθεσίες στις Σειχέλλες με μοναδικά χαρακτηριστικά: η πρώτη είναι το φοινικόδασος του Vale de Mai στο νησί Praslin με τους πανάρχαιους φοίνικες και τους πιο μεγάλους καρπούς στον κόσμο τα coco de mer και την ατόλλη Aldadra λόγω των ενδημικών ειδών που ζουν εκεί αλλά και των μοναδικών γιγαντιαίων χελωνών που είναι ίσως το τελευταίο είδος που έχει επιβιώσει από την εποχή των δεινοσαύρων. Για το φοινικόδασος θα γράψω σε επόμενη ανάρτηση. Εδώ θα δούμε κάποια πράγματα για την Alldadra.

Στις 7 Νοεμβρίου 1967 ο τότε υπουργός Άμυνας της Μεγάλης Βρετανίας Denis Healy ανακοίνωσε το σχέδιο της κυβέρνησης να μετατρέψει την Aldabra σε στρατιωτική βάση. Η Aldabra βρίσκεται 800 χμ μακριά από το Mahe στη μέση απόσταση από τις ακτές τη; Αφρικής. Πρόκειται περί μιας ανυψωμένης   ατόλλης με μήκος περίπου 16 χμ και πλάτος 4 χμ στο σχήμα ενός αυγού  στο εσωτερικό της οποίας βρίσκεται η λιμνοθάλασσα η οποία και συνδέται με τη θάλασσα μέσω τεσσάρων καναλιών που ανανεώνουν και το νερό της σε καθημερινή βάση. Δεν έχει όμορφες παραλίες, δεν έχει παραγωγικά εδάφη και για αυτό το λόγο άλλωστε δεν κατοικήθηκε ποτέ. Έχει καταγραφεί ιστορικά η επιθυμία κάποιων Νορβηγών (!!) οι οποίοι είχαν μετοικήσει στη Μαδαγασκάρη (!!!!!) να εγκατασταθούν μόνιμα στην Adabra αλλά φυσικά δεν το τόλμησαν.

Η Aldabra έχει δικαιολογημένα χαρακτηριστεί ως το Γκαλαμπάκος του Ινδικού Ωκεανού. Η απομόνωσή την έχει μετατρέψει σε ένα είδος κιβωτου του Νώε με σπάνια είδη πουλιών όπως φλαμίνγκο  οι αιγυπτιακοί ιβίσκοι και το τελευταίο είδος πουλιού που δεν μπορεί να πετάξει όπως το εξαφανισμένο πλέον Dodo. Αυτά και άλλα πολλά μαζί με τις αιωνόβιες χελώνες απαρτίζουν το μικρό παράδεισο χαμένο για χρόνια κάπου στον Ινδικό Ωκεανό. Ότι δεν είχε καταφέρει η φύση μετά από τόσο καιρό θα το έκανε ο άνθρωπος σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τελικά μα σειρά από γεγονότα απέτρεψαν τις δυσάρεστες εξελίξεις.

Το 1965 δύο χρόνια δηλαδή πριν το σχέδιο για τη στρατιωτική βάση οι Βρετανοί είχαν δημιουργήσει το British Indian Ocean Territory. Πήραν ορισμένες ακατοίκητες αττόλες από τις Σευχέλλες και το σύμπλεγμα  Chagos από το Μαυρίκιο και δημιούργησαν την εν λόγω οντότητα η οποία είχε αποκλειστικό στόχο τη γεωπολιτική ανάσχεση της καθόδου των Σοβιετικών στον Ινδικό Ωκεανό. Στο σύμπλεγμα Chagos βρίσκεται και η ατόλλη Diego Garcia η οποία δεν θυμίζει σε τίποτα το Aldabros, έχει εύφορα εδάφη και εκείνη την εποχή ανθρώπινο πληθυσμό περίπου 500 ατόμων όλοι τους απόγονοι των εργατών που δούλευαν στη καλλιέργεια και εκμετάλλευση του κοκοφοίνικα. Η αναφορά μου στο Diego Garcia δεν είναι καθόλου τυχαία. Στο άκουσμα και μόνο της είδησης ότι η Aldabra θα επιλεγεί ως η τοποθεσία για τη νέα στρατιωτική βάση ο επιστημονικός κόσμος της Μεγάλης Βρετανίας και των ΗΠΑ ξεσηκώθηκε. Από τα επιχειρήματά τους κανένα δεν ελήφθη υπόψη παρά μόνο αναγνωρίστηκε από τη βρετανική κυβέρνηση ότι θα πρέπει να προστατευθεί ο πληθυσμός των μεγάλων χελωνών  Επικοινωνιακά δεν μπορούσε να σταθεί το γεγονός ότι οι Βρετανοί θα σκότωναν τις τελευταίες εναπομείνασες χελώνες επί της γης.

Τελικά επελέγη το Diego Garcia. Ο πληθυσμός του εν μια νυκτί ανακηρύχθηκε ως εργάτες σε μεταβατικό στάδιο, χωρίς δικαίωμα ιδιοκτησίας,  μεταφέρθηκε βίαια στο Μαυρίκιο και εγκαταστάθηκε τρόπος του λέγειν σε παραπήγματα στο λιμάνι. Από το 1971 και έπειτα είναι η μεγαλύτερη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στο κόσμο. Στεγάζει 2000 άτομα, έχει ένα αεροδρόμιο με διαδρομο 4 χμ, γήπεδα τένις, δύο γήπεδα baseball και τους γνωστους κοκοφοίνικες να περιτριγυρίζουν τη βάση. Την ίδια ώρα οι χελώνες στην aldabra και τα εξωτικά πτηνά συνεχίζουν ανέμελα τη ζωή τους όπως εδώ και χιλιάδες χρόνια μην γνωρίζοντας προφανώς πόσο τυχερά υπήρξαν!!!

Στην πρώτη φωτογραφία η ατόλλη Adabra και στη δεύτερη το Diego Garcia

Guano ή αλλιώς ο βρώμικος θησαυρός

Οι ατόλλες που σχηματίζονται από την ανύψωση των κοραλλιογενών υφάλων πάνω από τη θάλασσα εκτός από την παραδεισένια ομορφιά και τις ονειρικές αμμουδιές κρύβουν λίγο κάτω από το έδαφός τους ένα θυσαυρό. Οχι δεν τον έχουν κρύψει εκεί πειρατές που λυμαίνονταν αυτά τα μέρη αλλά η ίδια η φύση. Αρκετά συχνά αυτά τα μικροσκοπικά νησιά αποτελούν σταθμούς για τα αποδημητικά πτηνά τα οποία περνούν κάποιο χρονικό διάστημα κατά χιλιάδες. Πριν φτιάξουν της φωλιές τους μεταφέρουν θαλασσινό νερό το οποίο καίει τη βλάστηση με αποτέλεσμα το εκάστοτε νησί να απογυμνώνεται έστω και για ορισμένο χρονικό διαστημα από τη χλωρίδα του. Τα χιλιάδες πουλιά είναι λογικό ότι αφοδεύουν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τα περριττώματά τους με την πάροδο των ετών μετατρέπονται σε guano το οποίο αποτελείται με τη σειρά του από φωσφάτιο σε ποσοστό 40-60%, οργανική ύλη και άλλα στοιχεία.

Με την πάροδο των ετών μετατρέ[εται σε μια παχιά καφέ σκόνη η οποία και αποτελεί το πιο παοδοτικό οργανικό λίπασμα. Το αρχιπελαγικο συμπλεγμα των Σειχελλών είχε μια σειρά από αττόλες πλούσιες σε κοιτάσματα γκουάνο τα οποία και άρχισαν ανέσως να εκμεταλλεύονται. Υπολογίζεται ότι από την περίοδο 1926-1948 οι Σειχέλλες εξήγαγαν περισσότερους από 700.000 τόνους γκουάνο σε Μαυρίκιο, Νέα Ζηλανδία, Ινδία και Νότιο Αφρικη μέχρι που το προϊόν έπαψε να είναι ανταγωνιστκό μετά την ανακάλυψη των χημικών λιπασματων. Η εξόρυξη του ήταν πολύ εύκολη: είτε άνοιγαν λάκκους στο έδαφος και το έβγαζαν στην επιφάνεια, είτε εκχέρσωναν την επιφανειακή βλάστηση και με φτυαρια το φόρτωναν σε βαγονέτα τα οποία και φόρτωναν στα πλοία.

Η εξόρυξη του γκουάνο είχε ανυπολόγιστο περιβαλλοντικό κόστος. Μετά από μισό αιώνα εξόρυξης τα νησάκια μετατράπησαν σε σεληνιακά τοπία, χωρίς βλάστηση και νεκρά από ζωή. Οπως περιγράφει ο Βρετανός κυβερνήτης το 1915 για μια από τις ατόλλες: καλυμμένη από θάμνους, με μόνο δύο κοκοφοίνικες, έμβια όντα μόνο μεγάλους αρουραίους, κατσαρίδες, μύγες, κουνούπια, ακρίδες και καβούρια, ένας κοραλλένιος βράχος χωρίς νερό και χώμα. Για άλλη μια φορά η ανάγκη του ανθρώπου για ταχύτατη ανάπτυξη και κάλυψη των βιοτικών του αναγκών επιτεύχθηκε με κατασπατάληση και ολοκληρωτική καταστροφή των φυσικών του πόρων. Το οικοσύστημα από μόνο του έχει τους μηχανισμους να είναι πλήρως βιώσιμο και αυτό θα το δουμε στην επόμενη ανάρτηση.

Το μυστικό της κοκα-κολα

Όλοι μας κάπου θα έχουμε διαβάσει ότι στην αρχή της παραγωγής της όταν δεν ήταν ακόμη ευρύτερα  γνωστή οτι σε μικρή ποσότητα περιείχε εκχύλισμα από το φύλλο της κοκας. Πολλοί έχουν αναρωτηθεί για το μυστικό της συνταγής και παρά το γεγονός ότι τα συστατικά αναφέρονται στην συσκευασία κανείς δεν έχει καταφέρει να την αντιγράψει. Θα μου πεις και τι σχέση έχουν οι Σειχέλλες με το παγκόσμιο αυτό αναψυκτικό  Οι Σεϊχέλες δεν έχουν άμεση σχέση αλλά εχει το πιο διαδεδομένο φυτό της, η κανέλα.

Η κανέλα δεν είναι προφανώς ενδημικό φυτό των Σειχελλών αλλά εισήχθει με περιπετειώδη τρόπο στα 1772 από τον Pierre Poivre ένα Γάλλο τυχοδιώκτη ο οποίος πάσχιζε να βρει ένα τρόπο να σπάσει το μονοπώλιο των Ολλανδών στο εμπόριο των πολύτιμων εκείνη την εποχή μπαχαρικών. Με περιπετειώδει τρόπο ο εν λόγω κύριος κατάφερε να έρθει σε επαφή με το Πορτογάλο διοικητή του ανατολικού Τιμόρ, να γλιτώσει από τους Ολλανδούς και τελικά να καταλήξει στις Σευχέλλες με σπόρους μοσχοκάρυδου, κανέλας και γαρίφαλου  Αρχισε να καλλιεργεί τα μπαχαρικά για κάποια χρόνια ώσπου το 1780 η φυτεία του κάηκε ολοσχερώς ύστερα από διαταγή του Γάλλου διοικητή όταν είδε στον ορίζοντα ένα πλοιάριο να πλησιάζει με βρετανική σημαία. Υπήρχε εκείνη την εποχή η ρητή εντολή στους Γάλλους διοικητές των υπερπόντιων κτήσεων ότι με κανένα τρόπο δεν θα έπρεπε να πέσει στα χέρια των Βρετανών χτήμα ή φυτεία με μπαχαρικά.

Η κανέλα όμως γλιτωσε και σιγά σιγά άρχισε ως είδος - εισβολέας να εκτοπίζει άλλα ενδημικά είδη της χλωρίδας και να καταλαμβάνει μεγάλες εκτάσεις στις πλαγιές του νησιού. Η κανέλα παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα  Τα φύλλα της εμπεριέχουν μεγάλες ποσότητες έλαιου και όταν πέσει στο έδαφος  δεν επιτρέπει οποιαδήποτε άλλο είδος βλάστησης να φυτρώσει από κάτω. Με αυτό τον τρόπο για πολλά χρόνια παρέμεινε το κυρίαρχο είδος μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα όταν και αυξήθηκε κατακόρυφα η ζήτησή της για την παραγωγή γλυκισμάτων, καλλυντικών αλλά και φαρμάκων. Η συγκομιδή της ήταν απλή και αποτελεσματική. ο φλοιός τυλιγόταν κυλινδρικά και αποστελλόταν στην Αμερική για να μετατραπεί σε σκόνη.

Ξαφνικά όμως τη δεκαετία του 1930 άρχισε η έντονη ζήτηση για το έλαιο της κανέλας. Εκείνη την περίοδο λειτουργούσαν παραπάνω από 80 αποστακτήρια ελαίου στις Σειχέλλες που προμήθευαν το έλαιο τις ΗΠΑ. Ο τελικός αποδέκτης δεν ήταν κρυφός. Είναι κοινό μυστικό πλέον ότι η φάση της περίφημης μυστικής συνταγής της κοκα-κολα είναι το έλαιο της κανέλας. Πλέον στις Σειχέλλες δεν υπάρχουν αποστακτήρια αλλά η κανέλα είναι φυτό σε αφθονία σε άλλες περιοχές του πλανήτη με τροπικό κλίμα.